“Luigj Gurakuqi – shtetari dhe letrari”, në 100-vjetorin e vrasjes.
Fjalë përshëndetëse
Prof. Dr. Tonin Gjuraj – Rektor i Universitetit të Shkodrës “Luigj Gurakuqi”
Të nderuar përfaqësues të institucioneve shtetërore e akademike,
Të nderuar kolege e kolegë, studiues dhe pjesëmarrës,
I nderuar Don Fatmir Koliqi, famullitar i Stubllës së Epërme,
I nderuar Imzot Dodë Gjergji, Ipeshkv i Kosovës,
Për mua dhe për Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi”, që kam nderin të përfaqësoj, është një privilegj dhe detyrë e veçantë të marr pjesë sot në këtë përvjetor të dhimbshëm e domethënës – njëqind vjet nga vrasja e Luigj Gurakuqit. Si institucion që mban mbi supe emrin e tij, e ndiejmë këtë ditë si kujtesë, si reflektim dhe si udhërrëfyes për të ardhmen.
Luigj Gurakuqi është një figurë që nuk hyn në asnjë kornizë të ngushtë. Ai ishte njëherësh shkrimtar dhe studiues, pedagog dhe organizator i arsimit kombëtar, deputet, ministër dhe firmëtar i Aktit të Pavarësisë. Ai ishte ndër të parët që kuptoi se gjuha dhe arsimi janë themeli i shtetit modern dhe i qytetarisë evropiane.
I lindur në Shkodër në vitin 1879, Gurakuqi u formua në një mjedis kulturor shumëgjuhësh dhe shumëfetar. Që në rini u angazhua në shoqërinë “Bashkimi” dhe më pas mori pjesë në Kongresin e Manastirit (1908), ku u miratua alfabeti i gjuhës shqipe – një nga momentet më themeltare të bashkimit kombëtar. Si ministër i Arsimit në qeverinë e Ismail Qemalit, ai hartoi programet e para të shkollës kombëtare dhe përgatiti tekste që e bënë shqipen gjuhë mësimi në të gjitha trevat shqiptare.
Një pjesë thelbësore e përkushtimit të tij ishte edhe përhapja e arsimit shqip në trojet jashtë kufijve politikë të shtetit shqiptar. Gurakuqi e shihte edukimin si themel të bashkimit shpirtëror e kulturor të shqiptarëve, pavarësisht ndarjeve administrative. Kontributi i tij ndikoi në hapjen e shkollave shqipe dhe përgatitjen e mësuesve që shërbyen edhe në Kosovë, duke hedhur ura të qëndrueshme mes dy anëve të kufirit. Kjo e bën sot kujtimin e tij veçanërisht të afërt për ne që jemi mbledhur këtu.
Vetë Gurakuqi shkruante: “Arsimi është arma më e fuqishme e kombit.” Këto fjalë të thjeshta e madhështore janë thelbi i filozofisë së tij dhe mbeten udhërrëfyes për ne sot, në kohë sfidash të mëdha për arsimin dhe dijen shqipe. Ato na kujtojnë se një komb bëhet i lirë, i fortë dhe i zhvilluar vetëm kur i kushton gjithë vëmendjen e duhur dijes, edukimit dhe formimit të qytetarit.
Jeta e tij u ndërpre tragjikisht më 2 mars 1925, në Bari të Italisë, me plumbin e një shqiptari tjetër – një akt që pasqyronte trazirat e kohës. Por vdekja nuk e zbeh figurën dhe idealin e Luigj Gurakuqit. Përkundrazi, ajo e bën edhe më të dukshme sublimen e jetës dhe veprës së tij, në shërbim të përparimit të Shqipërisë dhe shqiptarëve.
Si universitet që mban emrin e tij pikërisht në Shkodrën e Luigj Gurakuqit, ne nuk e shohim atë vetëm si simbol historik, por si udhërrëfyes të misionit tonë: arsimin cilësor, formimin e brezave të rinj me vlera qytetare dhe kulturore, dhe përgatitjen e tyre për të qenë pjesë e Europës së dijes. Ky mision na bën sot më pranë jush në Kosovë, sepse trashëgimia e Gurakuqit është e përbashkët për të gjithë shqiptarët – kudo që jetojnë.
Të nderuar miq,
në këtë 100-vjetor, le ta kujtojmë Luigj Gurakuqin jo vetëm si martir, por si mësuesin e madh, humanistin dhe burrin e shtetit, që na mësoi se Shqipëria ndërtohet me libra, me integritet dhe me bashkëpunim mbarëkombëtar – në mënyrë që zëri i saj i ditur të qëndrojë përkrah ansamblit të popujve europianë.
Për ne, që mbajmë emrin e tij çdo ditë, ky nuk është thjesht kujtim, por një angazhim i përhershëm për t’u qëndruar besnik idealeve të tij.
Ju faleminderit për mundësinë që ndamë së bashku këtë nder dhe këtë kujtesë këtu në Kosovë. Le të jetë ky përvjetor jo vetëm homazh, por edhe pikënisje e re për bashkëpunim e projekte të përbashkëta mes institucioneve tona akademike – në frymën e ideve të Luigj Gurakuqit.
Faleminderit!